1) Fraud Detection – Phát hiện gian lận tài chính 💳

Tính năng “phải có”

• Real-time scoring: Mô hình ML/Graph ML chấm điểm rủi ro cho mỗi giao dịch trong mili-giây.

• Behavioral analytics: Theo dõi “hành vi bình thường” của user/thiết bị/tài khoản → đánh cờ đỏ khi lệch chuẩn (địa điểm đăng nhập bất thường, velocity cao, thay đổi thiết bị, nhiều giao dịch nhỏ lặp nhanh…).

• Entity & Graph linking: Dò mạng lưới tài khoản/thiết bị/địa chỉ nhận tiền để phát hiện mule account & fraud ring.

• Feedback loop: Giao dịch bị xác nhận fraud → quay lại huấn luyện, giảm false negative theo thời gian.

Flow mẫu (rất thực tế)

1. Event giao dịch → Feature service (số liệu tần suất, lịch sử chargeback, fingerprint thiết bị).

2. Model inference (gradient boosting/graph nn) trả về risk_score + explainability.

3. Policy engine:

   • Score thấp → duyệt.

   • Score trung bình → step-up authentication (OTP/biometrics).

   • Score cao → chặn + tạo ticket điều tra.

4. Case management trong SOC → kết quả gắn nhãn để retrain.

KPI phải theo dõi

• Detection rate, false positive rate, time-to-decision, chargeback rate, số tiền ngăn chặn (đo ROI).

2) Threat Hunting & Phishing Defense – Truy tìm mối nguy & chặn phishing 🕵️‍♂️

Năng lực cốt lõi

• Email/NLP pipeline: Phân tích header, domain reputation, URL redirect chain, sentiment + LLM để hiểu ngữ cảnh lừa đảo (mồi nhử HR, đơn hàng, “sếp cần gấp”…).

• Attachment sandboxing: Mở file trong môi trường cách ly, trích xuất IoC (Indicators of Compromise).

• UEBA (User & Entity Behavior Analytics): Kết hợp SIEM + EDR để phát hiện bất thường ngang hàng (lateral movement, token theft).

• Auto-remediation: Tự động quarantine email, revoke token bất thường, isolate endpoint nghi nhiễm, disable account bị takeover.

Playbook thần tốc (AI-assisted)

1. Phishing suspected → LLM phân loại + chấm rủi ro.

2. Nếu > ngưỡng → tự quarantine toàn org, gỡ khỏi inbox đã phát tán.

3. Hunt URL/attachment tương tự trong 30 ngày log.

4. Notify người dùng đã click → bật password reset + device scan.

5. Report tóm tắt (who/when/how) cho lãnh đạo & bài học rút kinh nghiệm.

SOC “đỡ cực” vì

• Giảm alert fatigue: AI gom trùng, nhóm sự kiện thành incident có ngữ cảnh.

• Giải phóng thời gian để hunter tập trung case khó (hands-on keyboard adversary).

3) Deepfake & Data Privacy Risk – Mặt trận mới 🎭

Deepfake risk

• Voice clone mạo danh lãnh đạo: yêu cầu chuyển tiền “cực gấp”.

• Video giả mạo phá hoại uy tín thương hiệu/cổ phiếu.

• Tuyển dụng/GDPR: dùng video call giả để lấy thông tin PII nhân sự.

Phòng thủ

• Verification by design: Quy trình chuyển tiền > X VNĐ bắt buộc đa kênh (voice + chat nội bộ + ký số).

• Watermarking/detect: Dùng mô hình phát hiện synthetic artifact + yêu cầu proof of life (câu trả lời ngẫu nhiên, chuyển góc quay).

• Awareness: diễn tập “CEO fraud” hàng quý.

Data privacy risk

• Data minimization: chỉ thu thập đúng–đủ–cần.

• Tokenization & encryption: at-rest, in-transit, field-level (PII).

• DLP + LLM guardrails: chặn rò rỉ dữ liệu khi dùng GenAI nội bộ (regex PII, exact match, policy prompt).

• Access by role: RLS/ABAC + just-in-time access.

🔧 Reference Architecture – Phòng thủ AI-hoá

A. Telemetry & Ingest

• Email, proxy, endpoint, identity, cloud, app logs → SIEM/Lake (ví dụ: Splunk/ELK + object storage).

B. Feature & Threat Intel

• IP/Domain reputation, URL detonation result, device fingerprint, graph entity features.

C. AI/ML Layer

• Fraud model (GBDT/Graph NN), phishing NLP/LLM classifier, anomaly (LSTM/Isolation Forest), LLM triage để tóm tắt alert & suy luận mối liên quan.

D. Decision & Orchestration

• Policy engine (risk-based MFA, block/allow).

• SOAR / n8n/Make: chạy playbook cách ly, reset, mở ticket, nhắn Slack/Teams.

E. Data Privacy & Governance

• KMS/HSM, tokenization, vault secrets, audit trail, retention policy.

F. Human-in-the-loop

• Analyst review cửa cuối cho giao dịch/nghiệp vụ rủi ro cao; approve/override có log.

🧭 Quy trình triển khai (4–8 tuần gợi ý)

Tuần 1 – Đánh giá & ưu tiên

• Lập threat model theo business (fraud, phishing BEC, insider, ransomware).

• Chọn 2–3 use case “ăn điểm” sớm (email phishing, fraud auth, ATO).

Tuần 2 – Data & baseline

• Kết nối nguồn log trọng yếu; xây feature store cho fraud.

• Đặt baseline hành vi (UEBA) để đo bất thường.

Tuần 3 – Model & policy

• Triển khai model ban đầu + ngưỡng rủi ro; vẽ playbook tự động.

• Thử canary 5–10% lưu lượng (shadow mode).

Tuần 4 – SOAR & HIL

• Tích hợp n8n/SOAR cho quarantine/revoke/reset; thêm human-in-the-loop ở ngưỡng cao.

• Huấn luyện đội SOC theo playbook.

Tuần 5–6 – Hardening

• Bổ sung graph/fingerprint, rule ràng buộc, rate limit API nhạy cảm.

• Thi thử BEC/deepfake nội bộ; chỉnh policy.

Tuần 7–8 – Báo cáo & tối ưu

• Dashboard KPI/ROI; tối ưu FPR/latency, cập nhật runbook.

• Lập lịch table-top exercise hàng quý.

📈 Bộ KPI cần có (nói chuyện được với business/C-level)

• Fraud: detection rate, false positive, thời gian ra quyết định, chargeback $, net loss avoided.

• Email/Phishing: % block/quarantine, click-through rate sau đào tạo, time-to-contain.

• SOC: alert → incident grouping accuracy, MTTA/MTTR, % auto-remediation.

• Privacy: số sự cố PII, thời gian bịt lỗ hổng, % mã hoá bao phủ.

• Training: tỉ lệ hoàn thành khoá nhận diện phishing/deepfake, điểm kiểm tra.

✅ Best Practices (đã va chạm, rút tỉa gọn)

• AI + Human-in-the-loop: cho phép chặn nhanh, nhưng quyết định “động vào tiền” cần phê duyệt người.

• Zero Trust: “đã vào mạng chưa chắc đáng tin” → continuous verification (identity, device posture, network context).

• Encrypt mọi nơi: at-rest/in-transit, client-side khi có PII nhạy cảm; quay vòng key theo chính sách.

• Least privilege: tài khoản dịch vụ có đúng quyền tối thiểu; JIT access.

• Nâng cao nhận thức: phishing & deepfake drill hàng quý; bảng “dấu hiệu nhận biết” dán ngay chỗ làm.

• Observability: central log, trace playbook, post-incident review có action item.

• Backup/Recovery: 3-2-1 rule, test restore định kỳ; chuẩn bị ransomware day-0 plan.

🧪 Playbook mẫu (copy & chỉnh là chạy)

A) BEC/Phishing (email mạo danh sếp)

1. LLM score > ngưỡng → quarantine + recall.

2. Tìm toàn bộ email tương tự 7 ngày.

3. Ping người nhận đã click → khóa tài khoản tạm + reset token.

4. IAM: buộc MFA; SIEM: tìm đăng nhập bất thường.

5. Báo cáo tóm tắt + khuyến nghị “verify đa kênh”.

B) Voice deepfake yêu cầu chuyển tiền

1. Bật policy xác minh 2 kênh (voice + chat nội bộ + ký số).

2. BOT nhắc “passphrase” ngẫu nhiên chỉ CFO biết.

3. Không đạt → escalate CFO thật + log incident.

C) Fraud giao dịch

1. Score cao → chặn; trung bình → step-up auth.

2. Graph search beneficiary cluster; nếu trùng → block list 24h.

3. Case analyst review; kết quả label → retrain.

🧰 Bộ công cụ gợi ý

• SIEM/Logs: ELK/Splunk, CloudWatch, Chronicle.

• EDR/XDR: Defender, CrowdStrike, SentinelOne.

• SOAR/Automation: n8n, Shuffle, Tines, (hoặc Zapier/Make cho kịch bản nhẹ).

• ML/Fraud: sklearn/XGBoost, graph libs (Neo4j, TigerGraph), feature store (Feast).

• NLP/LLM: ChatGPT/Copilot/Gemini cho triage & summarization + guardrail policy.

• Privacy/DLP: Vault/KMS, field-level encryption, DLP proxy, secret manager.

FAQ (mấy câu team sếp hay hỏi) 💬

Q: Dùng AI có làm tăng false positive?
A: Ban đầu có. Khắc phục bằng feedback loop, threshold by segment, và human review ở ngưỡng cao → FPR giảm dần.

Q: Tại sao cần SOAR/n8n khi đã có SIEM/EDR?
A: SIEM nhìn – EDR chạm endpoint – SOAR/n8n hành động theo kịch bản: ghép các công cụ lại, ra quyết định rồi tự động sửa chữa.

Q: Deepfake khó phát hiện, làm sao chặn?
A: Dựa vào quy trình nghiệp vụ (đa kênh, ký số, passphrase) + đào tạo. Công nghệ phát hiện chỉ là 1 lớp, quy trình đúng mới là “tường lửa người”.

Q: SME có đủ lực triển khai không?
A: Có. Bắt đầu từ email phishing + MFA + policy chuyển tiền + một vài playbook n8n. Mở rộng dần khi có dữ liệu.

📌 MCI Tip — Học để phòng thủ chủ động (không bị động “chữa cháy”)

Khóa AI Security Fundamentals tại Học viện Công nghệ MCI giúp bạn:

• Hiểu & triển khai AI cho fraud/phishing/malware ở mức thực chiến.

• Nhận diện & phòng chống deepfake bằng cả kỹ thuật và quy trình.

• Xây chiến lược bảo mật dữ liệu bằng AI: Zero Trust, DLP, SOAR playbook, KPI & dashboard.

• Tặng template: playbook n8n, policy chuyển tiền, checklist BEC/deepfake, dashboard SOC.

Hotline: 0352.433.233 • Website: mcivietnam.com
YouTube: https://www.youtube.com/@HocVienMCI
Community (FB group): facebook.com/groups/dataaivn
Địa chỉ:
• Trụ sở: 23 Lê Văn Lương, Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội
• Cơ sở 2: 30 Trung Liệt, Đống Đa, Hà Nội
• Cơ sở 3: 224 Điện Biên Phủ, Phường Xuân Hòa, TP. Hồ Chí Minh
• Cơ sở 4: 59 Cao Thắng, Phường 3, Quận 3, TP. Hồ Chí Minh